‘Rubik’s Cube’ niet auteursrechtelijk beschermd

De Hongaar Erno Rubik, uitvinder van de wereldberoemde ‘Rubik’s Cube’, oftewel Rubiks kubus, verliest in kort geding dat hij had aangespannen tegen de Nederlandse cadeauartikelenhandelaar Beckx Trading & Co B.V. en zijn Duitse leverancier Out of the Blue. Beckx biedt op de Nederlandse markt verscheidene door Out of the Blue geproduceerde soorten Rubiks kubussen aan, waaronder sleutelhangers en heuse ‘Kama Sutra Cubes’. De Rechtbank Utrecht is van mening dat de Rubiks kubus niet auteursrechtelijk is beschermd en stelt Rubik in het ongelijk. 

Kern van het geschil betreft de vraag of de meest basale uitvoering zonder kleuren van de Rubiks kubus zich leent voor auteursrechtelijke bescherming. Rubik beriep zich uitdrukkelijk niet op bescherming van de kleuren aangebracht op de Rubiks kubus en evenmin op de wijze van afwerking.

Op grond van de Auteurswet komen werken voor auteursrechtelijke bescherming in aanmerking als zij ‘voldoende oorspronkelijk’ zijn en over een ‘eigen karakter’ beschikken. Bovendien moet zo’n werk het persoonlijk stempel van de maker dragen. Dat persoonlijk stempel zal een resultaat moeten zijn van creatieve keuzes, van een voortbrengsel van de menselijke geest. De Hoge Raad heeft eerder bepaald dat het ‘eigen, oorspronkelijk karakter’ niet louter betrekking kan hebben op een technisch effect. Een stoel kan bijvoorbeeld pas auteursrechtelijk beschermd zijn wanneer deze een bepaalde vormgeving heeft. Dat een stoel uit vier poten, een zitting en een rugleuning bestaat is daarvoor niet genoeg.

Volgens de rechtbank is in de keuze van Rubik voor de kubus als hoofdvorm geen creativiteit te ontdekken. Deze vorm is gekozen uit het oogpunt van functionaliteit, zo blijkt ook uit Rubiks eigen woorden. Rubik heeft uiteindelijk uit praktisch oogpunt gekozen voor de meest basale vorm, de kubus, en deze vervolgens opgedeeld in meerdere kleinere kubussen. Technisch en functioneel gezien maakt de kubus geen enkele andere uitwerking mogelijk dan zoals Rubik heeft gedaan. Dat de kubus is opgedeeld in 3x3x3 kleinere kubussen moet ook als basale uitwerking van het idee van een draaibare, in meerdere kubussen opgesplitste kubus worden aangemerkt. Die kubusvorm op zich is niet oorspronkelijk, maar bestaat al eeuwen, aldus de rechtbank. Daarom rust op de Rubiks kubus geen auteursrecht.

Lees het vonnis hier.