Stel je bent bestuurder van een B.V. en die onderneming maakt inbreuk op de auteursrechten of merkrechten van een ander. De onderneming wordt aansprakelijk gehouden voor de inbreuk en de daaruit voortvloeiende schade. Ben je dan als bestuurder (bijv. directeur/CEO) ook persoonlijk aansprakelijk? Kan de eisende partij de schade op het privévermogen van de bestuurder verhalen?
Dit onderwerp kwam ter sprake in een procedure tussen Cepia LLC en Upper Deck International B.V. enerzijds en bestuurder “X” en Raadgevend Ingenieursbureau Sigma B.V. anderzijds voor de Rechtbank Den Haag. De zaak ging over namaak speelgoedhamsters.
Zoals ook blijkt uit het vonnis is het antwoord op de bovenstaande vraag: Ja, een bestuurder kan persoonlijk aansprakelijk zijn. Maar dan moet aan bepaalde (strenge) voorwaarden zijn voldaan. Een bestuurder is niet zomaar automatisch aansprakelijk vanwege het feit dat hij/zij de onderneming leidt die inbreuk maakt op intellectuele eigendomsrechten. Er moet meer aan de hand zijn. In ieder geval moet hem persoonlijk een ernstig verwijt gemaakt kunnen worden.
Dat is in ieder geval belangrijk voor bestuurders om te weten. Een bestuurder kan zich niet altijd zomaar ‘verschuilen’ achter een vennootschap.
Meer in detail
Voor degenen die geïnteresseerd zijn in de details volgt hieronder een omschrijving van de feiten in de procedure over de namaak speelgoedhamsters en worden de voorwaarden besproken waaronder een bestuurder volgens de rechter aansprakelijk kan zijn. Het is pittige juridische kost, u bent gewaarschuwd.
De feiten: namaak Zhu Zhu Pet Hamsters
Cepia heeft een speelgoedlijn ontwikkeld (onder meer) bestaande uit interactieve pluchen speelgoedhamsters, die onder de naam Zhu Zhu Pets op de markt worden gebracht. Cepia is houdster van intellectuele eigendomsrechten ten aanzien van de Zhu Zhu Pet hamsters. Upper Deck is als licentienemer van Cepia gerechtigd Zhu Zhu Pet hamsters in de Benelux op de markt te brengen en om de daarmee verband houdende intellectuele eigendomsrechten te handhaven.
Cepia en Upper Deck (hierna gezamenlijk aangeduid met “Cepia c.s.) hebben in september 2010 geconstateerd dat in supermarktvestigingen van Dirk van den Broek in Nederland namaak Zhu Zhu Pet hamsters werden aangeboden. Deze namaak Zhu Zhu Pet hamsters bleken afkomstig te zijn van Sigma. Later bleek dat deze speelgoed knaagdieren door Sigma ook waren verkocht aan Blokker.
Er heeft vervolgens een kort geding plaatsgevonden. Sigma kwam niet opdagen bij de procedure en is toen veroordeeld, onder meer tot het staken van de inbreuk, het opgave doen van allerlei informatie over de verhandeling en het doen van een recall. Sigma voert vervolgens het kort gedingvonnis niet volledig uit. Ze stelt dat de onderneming daar de financiële middelen niet voor heeft.
Daarna volgt er een bodemprocedure waarbij niet alleen Sigma maar ook haar bestuurder “X” wordt aangesproken op o.a. de inbreuk en de schade. Sepia c.s. is namelijk van mening dat ook de bestuurder aansprakelijk is. Cepia c.s. legt aan haar vorderingen jegens X onrechtmatig handelen van X ten grondslag. X heeft als bestuurder en enig aandeelhouder doorslaggevende, zo niet alle, zeggenschap in Sigma. Als enig leidinggevend orgaan bepaalt X het feitelijke beleid van Sigma. Uit verschillende feiten en omstandigheden blijkt volgens Cepia c.s. dat Sigma een bedrijfsvoering hanteert waarbij enerzijds willens en wetens het (aanzienlijke) risico wordt genomen dat inbreuk wordt gemaakt op intellectuele eigendomsrechten. Anderzijds wordt geweigerd enige verantwoordelijkheid voor gepleegde inbreuken te nemen. X heeft in zijn hoedanigheid van feitelijk leidinggevende van Sigma, bewust nagelaten ervoor zorg te dragen dat Sigma voldoet aan de veroordelingen uit het kort gedingvonnis, aldus Cepia c.s.
Beoordeling door de rechtbank
De rechtbank omschrijft welke regels er gelden voor aansprakelijkheid van een bestuurder.
1. De hoofdregel: in principe is de rechtspersoon uitsluitend aansprakelijk
De rechtbank stelt voorop dat een rechtspersoon (zoals een B.V. of N.V.) in beginsel uitsluitend zelf aansprakelijk is voor zijn schulden. Daarom kan er slechts onder bijzondere omstandigheden aanleiding bestaan om de aan die rechtspersoon verbonden personen – zoals bestuurders of feitelijk leidinggevenden – op grond van artikel 6:162 van het Burgerlijk Wetboek (BW) aansprakelijk te houden voor schulden van de eerstgenoemde rechtspersoon.
2. Bestuurder of feitelijk leidinggevende onder bepaalde omstandigheden ook aansprakelijk
De rechtbank behandelt eerdere rechtspraak waaruit de omstandigheden volgen waaronder de bestuurder of feitelijk leidinggevende aansprakelijk kan zijn. Een samenvatting in citaten (met arceringen door EvG):
“In zijn arrest van 8 december 2006 (NJ 2006, 659) heeft de Hoge Raad aangenomen dat in het geval van benadeling van een schuldeiser van een vennootschap door het onbetaald en onverhaalbaar blijven van diens vordering, naast de aansprakelijkheid van de vennootschap mogelijk ook, afhankelijk van de omstandigheden van het concrete geval, grond kan zijn voor aansprakelijkheid van degene die als bestuurder:
(i) namens de vennootschap heeft gehandeld dan wel
(ii) heeft bewerkstelligd of toegelaten dat de vennootschap haar wettelijke of contractuele verplichtingen niet nakomt.
In beide gevallen mag in het algemeen alleen dan worden aangenomen dat de bestuurder jegens de schuldeiser van de vennootschap onrechtmatig heeft gehandeld waar hem, mede gelet op zijn verplichting tot een behoorlijke taakuitoefening als bedoeld in artikel 2:9 BW, een voldoende ernstig verwijt kan worden gemaakt (vgl. HR 18 februari 2000, NJ 2000, 295).
Voor de onder (i) bedoelde gevallen geldt als maatstaf dat persoonlijke aansprakelijkheid van de bestuurder van de vennootschap kan worden aangenomen wanneer deze bij het namens de vennootschap aangaan van verbintenissen wist of redelijkerwijze behoorde te begrijpen dat de vennootschap niet haar verplichtingen zou kunnen voldoen en geen verhaal zou bieden, behoudens door de bestuurder aan te voeren omstandigheden op grond waarvan de conclusie gerechtvaardigd is dat hem ter zake van de benadeling geen persoonlijk verwijt gemaakt kan worden.
In de onder (ii) bedoelde gevallen kan de betrokken bestuurder voor schade van de schuldeiser aansprakelijk worden gehouden indien zijn handelen of nalaten als bestuurder ten opzichte van de schuldeiser in de gegeven omstandigheden zodanig onzorgvuldig is dat hem daarvan persoonlijk een ernstig verwijt kan worden gemaakt. Van een dergelijk ernstig verwijt zal in ieder geval sprake kunnen zijn als komt vast te staan dat de bestuurder wist of redelijkerwijze had behoren te begrijpen dat de door hem bewerkstelligde of toegelaten handelwijze van de vennootschap tot gevolg zou hebben dat deze haar verplichtingen niet zou nakomen en ook geen verhaal zou bieden voor de als gevolg daarvan optredende schade. Er kunnen zich echter ook andere omstandigheden voordoen op grond waarvan een ernstig persoonlijk verwijt kan worden aangenomen.”
Wat die andere omstandigheden zijn omschrijft de rechter in deze zaak niet.
3. Is X aansprakelijk?
De rechtbank toetst de hierboven onder punt 2 beschreven regels.
Er is volgens de rechtbank geen sprake van een geval zoals genoemd onder (i). Er is namelijk geen sprake van een overeenkomst tussen Sigma en Cepia c.s.
De rechtbank oordeelt vervolgens – kort gezegd – dat Cepia c.s. onvoldoende heeft aangetoond dat X een voldoende ernstig persoonlijk verwijt kan worden gemaakt ten aanzien van de inbreuk en het feit dat Sigma niet volledig heeft voldaan aan het eerdere kort geding vonnis. Hij heeft gedaan wat hij kon toen X eenmaal wist dat de door Sigma verhandelde hamsters inbreuk maakten.
Lees hier het hele vonnis.
