Bescherming concept onder auteursrecht
Kan een spelconcept beschermd zijn onder het auteursrecht? Die vraag hebben we in een weblog van begin vorige maand met ‘Ja’ beantwoord. Ook de rechter heeft deze vraag positief beantwoord in een procedure tussen Hasbro/Pokonobe en Inspirion. De procedure ging over het spel Jenga. De vraag was of het spelconcept beschermd was en of het spel Wackelturm van Inspirion daar inbreuk op maakt. De rechter vond inderdaad dat er sprake is van inbreuk.
De overwegingen van de rechtbank zijn interessant om te lezen. Allereerst omdat daarin is bevestigd dat een spelconcept beschermd kan zijn en onder welke voorwaarden. En vooral omdat te lezen valt welke creatieve keuzes tot de bescherming hebben geleid.
Ideeën zijn niet beschermd onder het auteursrecht, maar een uitgewerkt spelconcept wel
Zoals we in onze eerder weblog al schreven zijn ideeën niet beschermd onder het auteursrecht. Een uitgewerkt concept kan dat wel zijn. Om dit te illustreren gebruik ik vaak ‘het Harry Potter-voorbeeld’. Dat gaat als volgt: het idee om een tovenaarsjongen avonturen te laten beleven is niet beschermd. Maar de uitwerking die J.K. Rowling heeft gekozen (de karakters, zwerkbal, de concrete avonturen, etc.) is wel beschermd.
De rechtbank overweegt in de Jenga-zaak wat de vereisten zijn voor de bescherming van een spelconcept dat er bij Jenga niet slechts sprake is van een idee:
“Bij de beoordeling wordt vooropgesteld dat, wil een voortbrengsel voor auteursrechtelijke bescherming in aanmerking komen, vereist is dat het een eigen intellectuele schepping van de maker betreft die de persoonlijkheid van deze laatste weerspiegelt en tot uiting komt door de vrije creatieve keuzen bij de totstandkoming van dat voortbrengsel. Daartoe behoort in elk geval niet al hetgeen een vorm heeft die zo banaal of triviaal is, dat daarachter geen creatieve arbeid van welke aard ook valt aan te wijzen. Ook is van bescherming uitgesloten datgene wat noodzakelijk is voor het verkrijgen van een technisch effect.
Van voornoemde maatstaf uitgaande, geldt het volgende. Hoewel Inspirion c.s. op zich het gelijk aan haar zijde heeft waar zij stelt dat een spelidee an sich van auteursrechtelijke bescherming is uitgesloten, hetgeen Pokonobe c.s. ook erkent, ziet zij eraan voorbij dat een uitgewerkt spelconcept in de zin dat het bestaat uit een aantal elementen die in hun combinatie uniek en oorspronkelijk zijn, wel degelijk ook bescherming onder het auteursrecht kunnen genieten. Dat is hier het geval.”
Het uitgewerkte spelconcept: de creatieve keuzes
De rechtbank somt vervolgens op welke creatieve keuzes hebben geleid tot de beschermbaarheid van het spelconcept:
“Het spelconcept is een behendigheidsspel. Voor de uitwerking daarvan heeft de maakster, mevrouw Leslie Ann Scott, gebruik gemaakt van creatieve en subjectieve – niet banale en triviale – keuzes waardoor sprake is van een eigen intellectuele schepping die de persoonlijkheid van de maakster weerspiegelt of –anders gezegd – resulteert in een voortbrengsel dat het persoonlijk stempel van de maker draagt. Tot de subjectieve elementen die daaraan bijdragen rekent de rechtbank dat Scott voor haar behendigheidsspel heeft gekozen voor houten blokken/balken als elementen van een hoge constructie in de vorm van een vierkante toren dat zijn maximale hoogte heeft bereikt als alle blokken zijn gestapeld; alsdan zijn er in totaal 18 etages ontstaan waarbij ten slotte de subjectieve keuze is gemaakt om drie elementen per etage te gebruiken, aanvankelijk met ruimte ertussen, in de definitieve uitwerking aaneengesloten. In de verklaring van Scott verklaart zij uiteindelijk voor deze laatste wijze van stapelen te hebben gekozen omdat dit een stabiele toren als vertrekpunt van het spel tot gevolg had, hetgeen het spel spannender maakte. Onderdeel van het spelconcept is vervolgens dat de elementen niet alleen om de beurt door spelers uit de constructie moeten worden verwijderd, maar moeten die ook nog op de toren worden geplaatst, waardoor deze meer instabiel wordt. Hierin zit ook de behendigheidsfactor van het spel. Gelet op de verschillende soorten behendigheidsspellen die op de markt verkrijgbaar zijn, kan niet gezegd worden dat de keuzes van de maakster banaal of triviaal zijn, zodat het onderhavige spelconcept zelfstandig wordt beschermd.”
Naast het concept is ook de productvormgeving beschermd
Vervolgens maakt de rechtbank duidelijk dat naast het spelconcept ook de uiterlijke vormgeving van het spel kan zijn beschermd onder het auteursrecht:
“Naast de uitwerking van het spelconcept komt, gelet op de hiervoor aangehaalde maatstaf, ook de uiterlijke verschijningsvorm van het Jenga-spel, d.w.z. het productuiterlijk, afzonderlijk voor auteursrechtelijke bescherming in aanmerking. De gebruikte spelmaterialen zijn immers eveneens een eigen schepping van de maakster.”
Wackelturm maakt inbreuk
De rechtbank oordeelt tenslotte dat het spel Wackelturm van Inspirion inbreuk maakt op de auteursrechten op het Jenga-spel.
Lees hier de hele uitspraak.
Onze eerdere weblog over de auteursrechtelijke bescherming van een concept lees je hier.
